Op mijn publicatie ‘MOT-Meldingen Rabobank’ van 14 juni 2008 kwam een jaar later op 24 mei 2009 een reactie van ‘Spionneke’. De lezer van mijn blog wees me daarin op het artikel ‘Prullenbak’ van John van den Heuvel op de website van De Telegraaf. Naar aanleiding van dat artikel tipte ‘Spionneke’ dat de misdaadjournalist op vrijdag 8 mei 2009 een onderhoud zou hebben gehad met CIE-chef Jan van Looijen en een in Amsterdam woonachtige Officier van Justitie. Dit onderhoud zou hebben geleid tot de publicatie ‘Prullenbak’ van de Telegraaf-journalist waarin het onderzoeksrapport ‘Waardering van de gesprekken met Willem Endstra en de verhoren van Thomas van der Bijl’ van de hoogleraren Hans Crombag en Willem Wagenaar, volledig wordt afgebrand.
Crombag en Wagenaar
Dat Jan van Looijen niet blij is met de bevindingen van Crombag en Wagenaar kan ik me voorstellen. De CIE-rechercheurs, waaronder Van Looijen, die in 2003 in een rijdende auto vele gesprekken voerden met Willem Endstra, komen er in het rapport namelijk niet best vanaf. De raadslieden van Willem Holleeder vatten de kritiek van de deskundigen in hun pleidooi van 7 mei 2009 als volgt samen:
‘In hun rapport tonen Crombag en Wagenaar aan dat de gesprekken met Endstra chaotisch en stuurloos verlopen, omdat de CIE-rechercheurs het initiatief geheel bij Endstra laten en hem onvoldoende kritisch bevragen. Endstra kan steeds wegkomen met vage en ontwijkende mededelingen, veelal zonder zijn redenen van wetenschap te vermelden. De CIE-rechercheurs babbelen vooral mee. Crombag en Wagenaar hebben geteld dat tijdens een van de achterbankgesprekken, waarvan het verslag 23 pagina’s telt, de CIE-medewerkers 383 keer aan het woord komen. Dit resulteert in 95 vragen aan Endstra en 288 mededelingen, aanvullingen en opmerkingen van de CIE-medewerkers. Als zij een vraag stellen, dan doen ze dat 36-maal met een open structuur. Met waarheidsvinding heeft die benadering weinig van doen. De conclusie van Crombag en Wagenaar is dan ook vernietigend.’
In ons eigen pleidooi wees mijn advocaat Han Jahae eveneens op de conclusies van de deskundigen: ‘Endstra verklaart op een aantal punten evident niet de waarheid. De rapporteurs oordelen dat het in zo’n geval vanuit wetenschappelijk oogpunt onverantwoord is om stellingen die niet geverifieerd zijn, voor waar aan te nemen.’
Prullenbak
John van den Heuvel daarentegen vindt het rapport van Crombag en Wagenaar ‘schandalig’. De misdaadjournalist noemt het ‘een doorzichtige poging de achterbankgesprekken af te schilderen als broddelwerk van de recherche’. De deskundigen hebben zich voor het karretje van de verdediging laten spannen, oordeelt Van den Heuvel. Wat Van den Heuvel betreft hoort het deskundigenrapport thuis in de prullenbak, wat de titel boven zijn artikel verklaart. De misdaadjournalist van De Telegraaf complimenteert de CIE juist. Hij vindt de achterbankgesprekken heel geraffineerd opgezet waarbij de recherche Endstra figuurlijk heeft laten leeglopen.
Advocaten Holleeder: ‘Ik ben benieuwd naar uw reactie’
Na zijn eigen getuigenis op 10 december 2008 in de strafzaak Kolbak heeft Van den Heuvel zich niet meer laten zien in de Bunker. De discussie die daarna bij het Hof is gevoerd over een opdracht aan deskundigen om hun licht te laten schijnen op de achterbankgesprekken, is dus geheel aan hem voorbij gegaan.
De hoogleraren in de rechtspsychologie Hans Crombag en Willem Albert Wagenaar zijn gerespecteerde wetenschappers die vanuit hun vakmanschap en ervaring als geen ander in staat zijn de achterbankgesprekken, die centraal staan in Kolbak, te beoordelen. Hen is onder meer gevraagd om te beoordelen of de rechercheurs tijdens de achterbankgesprekken voldoende hebben gedaan om te controleren of Endstra de waarheid sprak. Voordat de opdracht aan Crombag en Wagenaar is verstrekt, heeft de verdediging het Openbaar Ministerie uitgenodigd om het onderzoek gezamenlijk uit te laten voeren zodat het OM ook onderzoeksvragen kon stellen.
‘Wij kunnen ons goed voorstellen dat het openbaar ministerie zich, met het oog op de waarheidsvinding, graag wil aansluiten bij ons verzoek en dat ook het openbaar ministerie concrete suggesties heeft over de aan de deskundigen te stellen vragen en de aan hen voor te leggen stukken. De verdediging gaat er vanuit dat daar in goed overleg met u consensus over te bereiken moet zijn … Ik ben benieuwd naar uw reactie’, schreven de advocaten Stijn Franken en Chrisje Zuur op 16 januari 2009 in een brief aan de advocaten-generaal. Het OM sloot zich niet aan.
OM: ‘Te laat ingediend’
Toen het onderzoeksrapport van Crombag en Wagenaar aan het Hof werd gepresenteerd en de conclusies zeer kritisch bleken, wilde het Openbaar Ministerie niet dat het rapport deel zou uitmaken van de processtukken. ‘Te laat ingediend’, was het argument van de advocaten-generaal. Dat de termijn was overschreden kwam echter doordat dat het OM zo lang treuzelde bij het verstrekken van de letterlijk uitgewerkte verhoren van Thomas van der Bijl, die ook deel uitmaakten van het onderzoek van de hoogleraren.
Ondanks het verzet van OM werd het rapport toch een processtuk, zo bepaalde het Hof. Daarna zijn de advocaten-generaal in de gelegenheid gesteld om Crombag en Wagenaar als getuigen op te roepen om hen vragen te stellen. Het OM had geen interesse. Kennelijk durfden de advocaten-generaal een confrontatie met de deskundigen tijdens een openbare zitting niet aan.
‘Stemmingmakerij’
Pas op 20 mei 2009, bij de repliek, motiveerden de aanklagers hun kritiek op het deskundigenrapport. De hoogleraren zouden zich in hun onderzoek hebben gebaseerd op een ‘niet-valide toetsing van de gesprekken’, aldus het OM. De advocaten-generaal beschuldigden de hoogleraren van ‘stemmingmakerij’ en een ‘onwetenschappelijke houding’. De achterbankgesprekken met Endstra waren slechts ‘verkennende gesprekken’ geweest. Bij zulke gesprekken wordt een ‘andere interviewtechniek’ gebruikt dan bij verhoren die gericht zijn op waarheidsvinding. Als op de achterbank wél een strakke verhoortechniek zou zijn toegepast, had dit tot ongewenste resultaten geleid, ‘te weten dat Endstra het definitief had laten afweten’, zo pareerde het OM de kritiek van Crombag en Wagenaar op de werkwijze van de CIE.
Talloze uren met Endstra in gesprek
Feit is dat Willem Endstra het ook bij de gebruikte ‘niet op waarheid gerichte’ interviewtechniek, na 15 ‘verkennende gesprekken’ heeft laten afweten en vervolgens om het leven is gebracht. 11 maanden lang hebben de CIE-rechercheurs talloze uren gesprekken met Endstra gevoerd waarbij gerichte vragen van de rechercheurs stelselmatig niet werden beantwoord.
In plaats van de ‘geraffineerde’ interviewtechniek van Jan van Looijen, die mij op de achterbank onder meer ‘rukker’, ‘idioot’ en ‘hond’ noemde en (ten aanzien van mij) uitspraken deed als ‘we trekken hem over het gras’ en ‘het moet oorlog zijn’, had een andere benadering wellicht meer resultaat opgeleverd.
Volgens het OM was het doel van de achterbankgesprekken echter om Endstra ertoe bewegen aangifte te doen tegen Holleeder. Dat doel is eveneens niet bereikt.
‘Conclusies rechtsgeleerden heel grondig onderbouwd’
Succesvol waren de achterbankgesprekken dus allerminst. De kritiek van de rechtsgeleerden op de gesprekken van de CIE met Endstra komt niet zomaar uit de lucht vallen. Die kritiek was ook nog eens grondig onderbouwd. Dat vond ook hoogleraar strafrecht Theo de Roos in de uitzending van Netwerk van 18 mei 2009.
Naar het oordeel van professor De Roos was het onderzoek van Crombag en Wagenaar uitvoerig opgezet en beargumenteerd aan de hand van criteria die de politie nota bene zélf heeft ontwikkeld om de betrouwbaarheid van getuigen te toetsen. Crombag en Wagenaar beschuldigen van ‘doorzichtig spel’, zoals Van den Heuvel doet in zijn artikel ‘Prullenbak’, is onterecht en beledigend. De rechtspsychologen hebben zich voor geen enkel karretje laten spannen. Ook professor De Roos niet. Het deskundigenrapport van Crombag en Wagenaar hoort niet thuis in de prullenbak, zoals John van den Heuvel in De Telegraaf stelt, maar op de politieopleiding, als verplicht studiemateriaal!
Bij het repliek sprak de advocaat-generaal over verkennende gesprekken, die niet het wezenlijke karakter van een echt politieverhoor hadden.
Voor de achterbankgesprekken plaatsvonden had de heer Endstra, echter al met de CIE gesproken. Men mag toch aannemen dat als vervolg daar op, wellicht nog 1 a 2 gesprekken als verkennend van aard aangemerkt mogen worden, voordat men tot de kern van de zaak komt. Dat is overduidelijk niet het geval geweest.
Het verweer van de advocaat-generaal was niet meer dan een uiterst zwakke poging van het OM om de waarde van het rapport in twijfel te trekken.
Het siert een journalist van het niveau van de heer van den Heuvel niet om zich in deze als doorgeefluik van Justitie te laten gebruiken.
Het onderzoek en de conclusies van Crombag en Wagenaar daar valt niets op af te dingen. Hoogleraar strafrecht Theo de Roos onderschrijft de conclusies nog eens. John van den Heuvel is al heel lang de spreekbuis van justitie. Elk mens heeft zijn prijs! Een goedkoop middel om de media te bespelen. Mijn conclusie is dat ze John van den Heuvel in een pedaal emmer moeten stoppen. De onafhankelijke journalistieke verslaglegging is in het geding!
De officier is F. van Straelen. Deze man runt de Cie en de contacten met Jan van Looijen in de grote Holleeder zaak en is (toevallig) een vriend van de in opspraak geraakte Joris Demmink. Telegraaf journalist van der Heuvel sms-ed één op één met van Looijen.Daarom mochten zijn telefoon contacten door notabene een beslissing van de rechter, niet openbaar gemaakt worden. Van Looijen rapporteert direct aan Ovj van Straelen en zodoende wordt de media gebruikt ter beeïnvloeding van de publieke opinie. Ik neem aan dat geen rechter hier zich door laat beïnvloeden maar het gebeurt zo en is niet in het minst een geheim. Van der heuvel is een journalist dus die is best te begrijpen en iedere journalist zou deze waardevolle contactbron citeren. Maar er gebeuren donkere zaken in Amsterdam de laatste tijd en vele getuigen zijn er niet meer. Het lijkt wel of er vanuit een obscure strategie gebeurtenissen plaats vinden die het daglicht niet kunnen verdragen. Objectief gezien kloppen er bepaalde dingen ook niet. Kijk maar goed uit Meneer Katee want wie er crimineel is en wie niet is voor mij de vraag geworden.
In de column van John van der Heuvel in de zondag telegraaf geeft hij toe dat hij van binnen uit door niet lage politie functionarissen wordt geïnformeerd. Aldus do I need to say more? Vrijdagavond was er dus weer een mooi samenzijn met Jan van Looyen en tante Frits.
@ De Joker
In zijn column ‘Telefoontje’ schrijft Van den Heuvel inderdaad letterlijk dat hij een ‘betrouwbare tip’ heeft gehad ‘afkomstig uit de top van de Amsterdamse politie’. Opvallend is overigens dat alle reacties op Van den Heuvel’s publicatie ‘Prullenbak’ zijn verwijderd van de Telegraaf-site. Daar zaten nogal wat kritische opmerkingen tussen over de innige relatie van de misdaadjournalist met Justitie.