Op mijn publicatie ‘MOT-Meldingen Rabobank’ kwam op 24 mei jl. een reactie binnen van ‘Spionneke’. De lezer van mijn blog wees op het artikel ‘Prullenbak’ van misdaadjournalist John van den Heuvel op de website van De Telegraaf. Naar aanleiding van dat artikel meldde ‘Spionneke’ dat Van den Heuvel op vrijdag 8 mei 2009 een onderhoud heeft gehad met CIE-chef Jan van Looijen en een in Amsterdam woonachtige Officier van Justitie. Dit onderhoud zou hebben geleid tot de publicatie ‘Prullenbak’ van de Telegraaf-journalist waarin het onderzoeksrapport van de hoogleraren Crombag en Wagenaar over de achterbankgesprekken van de CIE met Willem Endstra, volledig wordt afgebrand.
Crombag en Wagenaar
Dat Van Looijen niet blij is met de bevindingen van de hoogleraren Crombag en Wagenaar kan ik me goed voorstellen. De CIE-rechercheurs die met Endstra spraken komen er in het rapport namelijk niet al te best vanaf. De raadslieden van Holleeder vatten de kritiek van de deskundigen samen in hun pleidooi van 7 mei 2009:
‘In hun rapport tonen Crombag en Wagenaar aan dat de gesprekken met Endstra chaotisch en stuurloos verlopen, omdat de CIE-rechercheurs het initiatief geheel bij Endstra laten en hem onvoldoende kritisch bevragen. Endstra kan steeds wegkomen met vage en ontwijkende mededelingen, veelal zonder zijn redenen van wetenschap te vermelden. De CIE-rechercheurs babbelen vooral mee. Crombag en Wagenaar hebben geteld dat tijdens een van de achterbankgesprekken, waarvan het verslag 23 pagina’s telt, de CIE-medewerkers 383 keer aan het woord komen. Dit resulteert in 95 vragen aan Endstra en 288 mededelingen, aanvullingen en opmerkingen van de CIE-medewerkers. Als zij een vraag stellen, dan doen ze dat 36-maal met een open structuur. Met waarheidsvinding heeft die benadering weinig van doen. De conclusie van Crombag en Wagenaar is dan ook vernietigend.’
In ons eigen pleidooi wees mijn advocaat Han Jahae eveneens op de conclusies van de deskundigen: ‘Endstra verklaart op een aantal punten evident niet de waarheid. De rapporteurs oordelen dat het in zo’n geval vanuit wetenschappelijk oogpunt onverantwoord is om stellingen die niet geverifieerd zijn, voor waar aan te nemen.’
Prullenbak
John van den Heuvel noemt het rapport van Crombag en Wagenaar ‘schandalig’. In een ‘doorzichtige poging de achterbankgesprekken af te schilderen als broddelwerk van de recherche’, hebben de deskundigen zich voor het karretje van de verdediging laten spannen, aldus Van den Heuvel. Daarom hoort het deskundigenrapport wat Van den Heuvel betreft thuis in de prullenbak, wat de titel boven zijn artikel verklaart. De misdaadjournalist complimenteert de CIE en vindt de achterbankgesprekken juist heel geraffineerd opgezet waarbij de recherche Endstra figuurlijk heeft laten leeglopen.
Advocaten: ‘Ik ben benieuwd naar uw reactie’
Na zijn eigen getuigenis op 10 december 2008 heeft Van den Heuvel zich niet meer laten zien in de Bunker. De discussie die bij het Hof is gevoerd over de opdracht aan de deskundigen, zoals hierna is samengevat, is geheel aan hem voorbij gegaan.
De hoogleraren in de rechtspsychologie Hans Crombag en Willem Wagenaar zijn gerespecteerde wetenschappers die vanuit hun vakmanschap en ervaring als geen ander in staat zijn de achterbankgesprekken, die centraal staan in de strafzaak Kolbak, te beoordelen. Hen is onder meer gevraagd om te beoordelen of de rechercheurs tijdens de achterbankgesprekken voldoende hebben gedaan om te controleren of Endstra de waarheid sprak. Voordat echter de opdracht aan Crombag en Wagenaar is verstrekt, heeft de verdediging het Openbaar Ministerie uitgenodigd om zich aan te sluiten bij het onderzoek en hier zelf een bijdrage aan te leveren.
‘Wij kunnen ons goed voorstellen dat het openbaar ministerie zich, met het oog op de waarheidsvinding, graag wil aansluiten bij ons verzoek en dat ook het openbaar ministerie concrete suggesties heeft over de aan de deskundigen te stellen vragen en de aan hen voor te leggen stukken. De verdediging gaat er vanuit dat daar in goed overleg met u consensus over te bereiken moet zijn … Ik ben benieuwd naar uw reactie’, schreven de advocaten op 16 januari 2009 aan de advocaten-generaal. Maar het OM had geen enkele interesse.
‘Te laat ingediend’
Toen de onderzoeksresultaten aan het Hof werden gepresenteerd en de conclusies zeer kritisch bleken, wilde het Openbaar Ministerie niet dat het rapport deel zou uitmaken van de processtukken. ‘Te laat ingediend’, was het argument. Dat de termijn was overschreden kwam echter doordat dat het OM zo lang treuzelde bij het verstrekken van de letterlijk uitgewerkte verhoren van Van der Bijl, die ook deel uitmaakten van het onderzoek.
Ondanks het verzet van OM werd het rapport toch een processtuk, zo bepaalde het Hof. Daarna zijn de advocaten-generaal in de gelegenheid gesteld om Crombag en Wagenaar als getuigen op te roepen. Daarvan maakte het OM geen gebruik. Kennelijk durfden de advocaten-generaal een confrontatie met de deskundigen tijdens een openbare zitting niet aan.
‘Stemmingmakerij’
Pas op 20 mei 2009, bij de repliek, motiveerden de aanklagers hun kritiek op het deskundigenrapport. De hoogleraren zouden zich in hun onderzoek hebben gebaseerd op een ‘niet-valide toetsing van de gesprekken’, aldus het OM. De advocaten-generaal berichtten de hoogleraren in hun repliek van ‘stemmingmakerij’ en een ‘onwetenschappelijke houding’.
Met Endstra zijn slechts ‘verkennende gesprekken’ gevoerd. Bij zulke gesprekken wordt een andere ‘interviewtechniek’ gebruikt dan bij verhoren die gericht zijn op waarheidsvinding. Als op de achterbank wel een strakke verhoortechniek zou zijn toegepast, had dit tot ongewenste resultaten geleid, ‘te weten dat Endstra het definitief had laten afweten’, zo stelde het OM.
Talloze uren met Endstra in gesprek
Endstra heeft het echter ook bij de gebruikte interviewtechniek, na 15 ‘verkennende gesprekken’, laten afweten en is vervolgens om het leven gebracht. Gedurende een periode van maar liefst 11 maanden zijn de CIE-rechercheurs talloze uren met Endstra in gesprek geweest waarbij gestelde vragen stelselmatig niet door Endstra werden beantwoord.
In plaats van de ‘geraffineerde’ interviewtechniek van Van Looijen, die mij op de achterbank achtereenvolgens ‘rukker’, ‘idioot’ en ‘hond’ heeft genoemd en uitspraken deed als ‘we trekken hem over het gras’, ‘het moet oorlog zijn’, had een andere benadering wellicht meer resultaat opgeleverd. Het doel van de gesprekken, volgens het OM om Endstra ertoe bewegen aangifte te doen tegen Holleeder, heeft men eveneens niet bereikt.
‘Conclusies rechtsgeleerden heel grondig onderbouwd’
Succesvol waren de achterbankgesprekken dus allerminst. De kritiek van de rechtsgeleerden op de wijze waarop de gesprekken met Endstra zijn gevoerd, komt niet zomaar uit de lucht vallen. Die kritiek was ook nog eens grondig onderbouwd. Dat vond ook hoogleraar strafrecht Theo de Roos in de uitzending van Netwerk van 18 mei jl..
Naar het oordeel van De Roos was het onderzoek van Crombag en Wagenaar uitvoerig opgezet en beargumenteerd aan de hand van criteria die de politie nota bene zelf heeft ontwikkeld om de betrouwbaarheid van getuigen te toetsen. De hoogleraren beschuldigen van ‘doorzichtig spel’, zoals Van den Heuvel doet in ‘Prullenbak’, is onterecht en beledigend. De vooraanstaande rechtspsychologen hebben zich voor geen enkel karretje laten spannen. Ook professor De Roos niet. Het rapport van Crombag en Wagenaar hoort niet thuis in de prullenbak maar op de politieopleiding als verplicht studiemateriaal!
Bij het repliek sprak de advocaat-generaal over verkennende gesprekken, die niet het wezenlijke karakter van een echt politieverhoor hadden.
Voor de achterbankgesprekken plaatsvonden had de heer Endstra, echter al met de CIE gesproken. Men mag toch aannemen dat als vervolg daar op, wellicht nog 1 a 2 gesprekken als verkennend van aard aangemerkt mogen worden, voordat men tot de kern van de zaak komt. Dat is overduidelijk niet het geval geweest.
Het verweer van de advocaat-generaal was niet meer dan een uiterst zwakke poging van het OM om de waarde van het rapport in twijfel te trekken.
Het siert een journalist van het niveau van de heer van den Heuvel niet om zich in deze als doorgeefluik van Justitie te laten gebruiken.
Het onderzoek en de conclusies van Crombag en Wagenaar daar valt niets op af te dingen. Hoogleraar strafrecht Theo de Roos onderschrijft de conclusies nog eens. John van den Heuvel is al heel lang de spreekbuis van justitie. Elk mens heeft zijn prijs! Een goedkoop middel om de media te bespelen. Mijn conclusie is dat ze John van den Heuvel in een pedaal emmer moeten stoppen. De onafhankelijke journalistieke verslaglegging is in het geding!
De officier is F. van Straelen. Deze man runt de Cie en de contacten met Jan van Looijen in de grote Holleeder zaak en is (toevallig) een vriend van de in opspraak geraakte Joris Demmink. Telegraaf journalist van der Heuvel sms-ed één op één met van Looijen.Daarom mochten zijn telefoon contacten door notabene een beslissing van de rechter, niet openbaar gemaakt worden. Van Looijen rapporteert direct aan Ovj van Straelen en zodoende wordt de media gebruikt ter beeïnvloeding van de publieke opinie. Ik neem aan dat geen rechter hier zich door laat beïnvloeden maar het gebeurt zo en is niet in het minst een geheim. Van der heuvel is een journalist dus die is best te begrijpen en iedere journalist zou deze waardevolle contactbron citeren. Maar er gebeuren donkere zaken in Amsterdam de laatste tijd en vele getuigen zijn er niet meer. Het lijkt wel of er vanuit een obscure strategie gebeurtenissen plaats vinden die het daglicht niet kunnen verdragen. Objectief gezien kloppen er bepaalde dingen ook niet. Kijk maar goed uit Meneer Katee want wie er crimineel is en wie niet is voor mij de vraag geworden.
In de column van John van der Heuvel in de zondag telegraaf geeft hij toe dat hij van binnen uit door niet lage politie functionarissen wordt geïnformeerd. Aldus do I need to say more? Vrijdagavond was er dus weer een mooi samenzijn met Jan van Looyen en tante Frits.
@ De Joker
In zijn column ‘Telefoontje’ schrijft Van den Heuvel inderdaad letterlijk dat hij een ‘betrouwbare tip’ heeft gehad ‘afkomstig uit de top van de Amsterdamse politie’. Opvallend is overigens dat alle reacties op Van den Heuvel’s publicatie ‘Prullenbak’ zijn verwijderd van de Telegraaf-site. Daar zaten nogal wat kritische opmerkingen tussen over de innige relatie van de misdaadjournalist met Justitie.