Project 1012, hoe nu verder?

Op maandag 9 december jl. vond in de Beurs van Berlage een door de gemeente georganiseerde bijeenkomst plaats over Project 1012, aangekondigd als ‘Rondetafelconferentie Project 1012’. Ik was daar aanwezig als vertegenwoordiger van Ondernemersvereniging Oudezijds Achterburgwal (OVOA) en zat naast ‘Mister Dam Square’ Won Yip, een welgestelde ondernemer die bezittingen heeft op en rondom de Dam en zich ergert aan het slechte imago van het postcodegebied en de daar gevestigde ondernemers waardoor banken niet of nauwelijks financieringen verstrekken.  

Wallenbewoners
Aan het begin van de bijeenkomst vroeg debatleider Ruben Maes aan de aanwezigen in de zaal een hand op te steken wie van hen bewoner was in het gebied. Vele handen gingen de lucht in. Bewoners waren met bestuurders, ambtenaren en journalisten ruim vertegenwoordigd tegenover slechts een beperkt aantal wallenondernemers. Directeuren van woningbouwverenigingen schaar ik gemakshalve aan de gemeente/bewonerskant.

Vervolgens vroeg Maes aan enkele bewoners of zij konden aangeven waarin Project 1012 wat hen betreft nog tekort schoot. “Er moet een constructie of loopplankje worden gemaakt voor de prachtige witte zwanen die in Oudezijds Achterburgwal zwemmen zodat ze uit het water kunnen”, zei een dame. Een andere dame riep: “Het vuil moet beter opgehaald worden. Er liggen soms dagen lang vuilniszakken op straat.” De toon was gezet.

Powerpointpresentatie
Na een kort interview met stadsdeelvoorzitter Jeanine van Pinxteren (GroenLinks) en stadsdeelbestuurder Boudewijn Oranje (D66), die beiden van ganser harte hopen dat de ingezette weg na de verkiezingen kan worden voortgezet, vroeg ceremoniemeester Maes aan Pierre van Rossum, de projectleider van Project 1012, of hij naar het podium wilde komen.

Van Rossum had speciaal voor deze gelegenheid een Powerpointpresentatie gemaakt en gaf aan de hand daarvan een terugblik op zes jaar ‘Project 1012’. Uitlatingen van toenmalig wethouder Lodewijk Asscher in 2008 bij de aanvang van het project durft Van Rossum anno 2013 niet meer te herhalen, zo vertelde hij met plaatsvervangende schaamte, klaarblijkelijk doelend op uitspraken van Asscher zoals: “Wie tegen mij is, is vóór vrouwenhandel”.

De projectleider somde successen op en noemde daarnaast ook enkele tegenvallers, zoals nieuwe bedrijven in het gebied die het niet hebben gered. Van Rossum herinnerde de zaal eraan dat Project 1012 destijds is opgezet om de criminaliteit in de buurt te bestrijden en tegelijkertijd het gebied economisch aantrekkelijker te maken. Beide doelstellingen vloeiden ineen door het verminderen van het aantal raambordelen, coffeeshops en gokhallen, aldus Van Rossum.

Aanvankelijk was er veel verzet tegen het ‘coalitieplan’. Dat protest leidde in februari 2008 tot een optocht van wallenbewoners en ondernemers naar de Dam. Voor- en tegenstanders bevochten elkaar daarna ook in de media, verhaalde Van Rossum, die op dat moment op het grote beeldscherm een publicatie uit Het Parool tevoorschijn toverde met een foto van de mondige raamexploitant Jan Broers.

Vrijwel alle door Van Rossum getoonde publicaties waren afkomstig uit Het Parool, de krant waar blijkens het onderzoeksrapport ‘Macht op de Wallen’ van de Universiteit van Amsterdam de gemeente, de berichtgeving over het ‘opschonen van de Wallen’ kan en mag meebepalen.

Succes Project 1012: Sluiten gokhallen ‘met Wet Bibob’
Om de successen van Project 1012 te illustreren kwamen afbeeldingen voorbij van de Coffee Company, gevestigd aan de Oude Doelenstraat 11, en van de heropening van Mata Hari, Oudezijds Achterburgwal 22, als grand café. Voorheen waren op die locaties gokbedrijven gevestigd. De Jackpotclub verhuisde van de Oude Doelenstraat naar het Damrak waar het werd samengevoegd met Carrousel Arcade, de megaspeelhal aan het Damrak van de familie Hamers dat door de samenvoeging nóg groter werd en een vergunning kreeg van liefst 225 automaten, meer dan de speelautomatenverordening aanvankelijk toestond.

Mata Hari, het voormalige gokpaleis van Frits van de Wereld, was al een tijdje dicht voordat de huidige uitbater de begane grond en eerste verdieping smaakvol transformeerde in een grand café.

Een ander succes van Project 1012 noemde Van Rossum het sluiten van twee gokhallen met de Wet Bibob, klaarblijkelijk doelend op mijn speelautomatenhallen. Dat vond ik opmerkelijk, want in de hierover gevoerde Bibob-procedure ontkende de gemeente dat de Wet Bibob werd ingezet om in het kader van Project 1012 onwelgevallige bedrijven van de Wallen te laten verdwijnen.

De bezwaarschriftencommissie van de gemeente stelde de burgemeester op 26 juli 2011 (twee jaar ná mijn vrijspraak) in het gelijk wat betreft het weigeren van de vergunningen, maar bevestigde tevens dat het ‘coalitieproject 1012’ géén sanering van speelautomatenhallen in het 1012-gebied beoogt en er evenmin sprake is van een bestemmingswijziging van de twee panden waarin mijn speelhallen zijn gevestigd:

Standpunt-gemeente-over-gokhallen-in-relatie-tot-Project-1012



De bewering van projectleider Van Rossum dat sluiting van mijn bedrijven een ‘succes’ is van Project 1012 is slaat dus nergens op. Bij verkoop aan een door de gemeente gescreende en bonafide geachte partij, gaan de speelhallen gewoon weer open, aangezien de panden nog steeds een speelhalbestemming hebben en houden.

Over de aantijging van burgemeester Van der Laan dat ik, ondanks mijn vrijspraak in 2009, de strafbare feiten waarvan ik ben vrijgesproken tóch zou hebben gepleegd, wat voor de burgemeester reden was om de vergunningen ook om die reden te weigeren, oordeelde het College van Beroep voor het bedrijfsleven (het hoogste bestuursrechtelijke college in kansspelzaken) op 12 maart 2012 dat voor die beschuldiging geen grond bestaat. Het College stelt in de uitspraak:

‘Gelet op de onherroepelijke vrijspraak van Kaatee en het tweede advies van het Bureau bibob heeft de burgemeester naar het oordeel van het College niet aannemelijk gemaakt dat Kaatee medeplichtig is aan het afpersen van Endstra en het witwassen van afpersingsgelden.’

Interviews met bewoners en ondernemers
Na de ‘interessante’ terugblik van Van Rossum nodigde debatleider Maes architecte Afaina de Jong, bewoner/ondernemer Theodoor van Boven en bewoner Gerrit van der Veen uit om naar het podium te komen. Aan het trio werd gevraagd hoe volgens hen het vervolg eruit zou moeten zien van Project 1012.

Afaina de Jong

Afaina de Jong
Architecte Afaina de Jong vertelde dat haar in 2005 opgerichte bedrijf Afarai naar het postcodegebied is verhuisd, en wel naar Oudekerksplein 30. Het voormalige prostitutiepand waar Afarai nu is gevestigd is een verzamelplaats geworden van creatieve ondernemingen. In naastgelegen voormalige prostitutiepanden op het Oudekerksplein bevinden zich Red Light Complex, een radiostation, opnamestudio’s, andere creatieve bedrijven en een winkel/galerie, zo meldt de gemeente trots op haar website.

De Jong turft 75 leuke en ‘interessante bedrijfjes’ die op en rondom het wallengebied zijn gevestigd waar mensen nu nog straal voorbij lopen. Dat moet veranderen want die 75 ‘points of interest’ geven de buurt kleur en moeten in de schijnwerpers worden gezet tegenover het platte vermaak vindt De Jong. Applaus uit de zaal.

Wat De Jong en haar supporters niet lijken te beseffen is dat het juist de combinatie van ‘economisch laagwaardige’ en aan seks gerelateerde bedrijven is die het gebied spannend en aantrekkelijk maken voor bezoekers en niet een architectenbureau. Sterker nog, de nieuwe bedrijfjes en creatievelingen die met hulp van gemeente en woningcorporaties de voormalige prostitutiepanden intrekken gedijen juist door de ruime aanwezigheid van de door de gemeente verfoeide en als ‘economisch laagwaardig’ en ‘criminogeen’ aangeduide bedrijven op en rondom de Wallen zoals raambordelen, sekswinkels, massagesalons, souvenirwinkels, minisupermarkten, belwinkels, headshops, smartshops en speelautomatenhallen. Nieuwkomers die zelfgenoegzaam afgeven op deze branches oogsten applaus bij bewoners en bestuurders. Echter, deze door de gemeente gecreëerde tweedeling tussen ‘goed’ en ‘fout’ brengt natuurlijk geen samenwerking en saamhorigheid tussen buren tot stand.

Miljoenen verspild door geflopt project Asscher

Amsterdam Topstad
Architecte De Jong schrijft op haar website dat haar bureau Afarai betrokken is geweest bij ‘Amsterdam Topstad’, een project van Lodewijk Asscher waar ‘Red Light Fashion’ onderdeel van was en waarbij tientallen miljoenen euro’s over de balk zijn gesmeten. De gemeente heeft de met grote verhalen gevulde website van ‘Amsterdam Topstad’ inmiddels van het internet verwijderd. Ook de ‘Amsterdam Topstad vouwfolder’ kan niet meer worden geopend.

Van de zelfoverschattende publicaties over ‘Amsterdam Topstad’ is vrijwel niets meer terug te vinden op het internet. Bij een zoektocht ernaar stuit je al snel op mijn eigen artikel: ‘Miljoenen verspild door geflopt project Asscher’, over een kop van Het Parool die de krant vlug wijzigde op haar website. Ook de kritische inhoud van het artikel over ‘Amsterdam Topstad’ werd snel ten gunste van Asscher aangepast. In de papieren editie van Het Parool verscheen daarna de van kritiek op Asscher geschoonde versie van het bericht.

Condomerie

Theodoor van Boven
Theodoor van Boven woont vanaf begin jaren zeventig in het gebied en begon in 1987 in de Warmoesstraat de eerste condoomwinkel ter wereld, de inmiddels wereldberoemde ‘Condomerie’. Van Boven heeft een hele andere kijk op Project 1012 dan nieuwkomer De Jong en bekritiseert het subsidiëren van nieuwe ondernemers en branches om een andere invulling te geven aan prostitutiepanden. De zelfingenomen architecte voelde zich duidelijk aangesproken want zij onderbrak Van Boven midden in zijn betoog. “Ik heb geen subsidie gehad bij mijn verhuizing. Ik zat eerst op een andere locatie en ben verhuisd. Ik betaal gewoon huur hoor,” riep een beledigde De Jong.

In werkelijkheid wordt De Jong natuurlijk wel gesubsidieerd en wel in de vorm van een fikse huurkorting. Het ligt immers niet voor de hand dat De Jong dezelfde huurprijs per m2 betaalt als toen het pand nog raambordeel was. Dat geldt feitelijk voor alle hipsters en kunstenaars die in de voormalige bordelen trekken. Met de huren die zij thans betalen worden de investeringen in die panden pas met met Sint Juttemis terugverdiend.

Van Boven ging niet in op de brutale onderbreking van de architecte en vervolgde zijn verhaal. Hij raadt de gemeente aan een exit-strategie te ontwikkelen om het naar zijn idee beladen en deels mislukte Project 1012 zo snel mogelijk te beëindigen. “Maak een nieuw project en noem het ‘Project Stadshart’”, aldus Van Boven.

Het verdwijnen van het politiebureau in de Beursstraat vond Van Boven zorgwekkend, doelend op de geplande fusie tussen politiebureau Beursstraat en het politiebureau aan de Nieuwezijds Voorburgwal waarbij politiebureau Beursstraat geheel verdwijnt en het Wallengebied binnenkort geen eigen politiebureau meer heeft.

Gerrit van der Veen
Project 1012 moet niet eindigen maar heeft wel nieuwe injectie nodig, vindt wallenbewoner Gerrit van der Veen. Er moet worden doorgepakt. Van der Veen pleit voor de herinvoering van de term ‘criminogeen’ want ‘de criminelen’ zitten er nog steeds.

Net als Van Boven is Van der Veen in de jaren zeventig in het wallengebied komen wonen. Van der Veen heeft zich in de loop der jaren in praat- en actiegroepen verzet tegen criminaliteit in de buurt en was betrokken bij de buurtkrant d’Oude Binnenstad. In 2007 werd Van der Veen benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Voorafgaand aan de uitreiking van het begeerde speldje sprak toenmalig stadsdeelvoorzitter Els Iping tot Van der Veen: “Beste Gerrit, Toen ik viereneenhalf jaar geleden bestuurder werd van dit mooie stadsdeel werd ik voor informatie over de Wallen door iedereen naar jou doorverwezen. Gerrit, die weet alles van de Wallen. En dat was ook zo.” Van der Veen blijkt dus voor de gemeente een belangrijke bron van informatie te zijn geweest.

In zijn pleidooi om Project 1012 voortvarend voort te zetten verwees Van der Veen naar de aanpak in de jaren tachtig van de verloederde Zeedijk waar drugsdealers en gebruikers destijds de dienst uitmaakten. Op aandringen van bewoners en ondernemers is toen het vehikel NV Zeedijk opgericht waarin overheid en bedrijfsleven gingen samenwerken om de straat weer leefbaar te maken. Een zelfde partnerschap ziet Van der Veen wel zitten voor het wallengebied. In 2009 was een meerderheid in de gemeenteraad al voorstander van een plan van de VVD om een ‘NV Wallen’ op te richten (later omgedoopt tot ‘1012 Inc.’), om daarmee crimineel vastgoed in de buurt op te kopen en te beheren. NV Wallen moest een gezamenlijk project worden van overheid, vastgoedbezitters en financiële partijen. Betrouwbare partners zouden dan van de NV bedrijfsruimtes kunnen huren. Bij NV Zeedijk was dit een groot succes en daarom moet dat nu ook op de Wallen gaan gebeuren, vindt Van der Veen. “Dat gaat ook gebeuren”, verzekerde burgemeester Van der Laan later op de avond. Het Parool schreef de volgende dag in een reportage van de conferentie: ‘Toen in de zaal bij ondernemers bereidheid bleek te bestaan deel te nemen aan ‘1012 Inc.’ werd crowfunding ter plaatse geregeld toen Van der Laan de microfoon ter hand nam’.

Piet Leeghwater
Sommige ondernemers uit de buurt kennen wallenbewoner Gerrit van der Veen ook wel als Piet Leeghwater. Onder dat pseudoniem gaf Van der Veen in februari 2008, vlak na een protestoptocht van honderden bewoners en ondernemers tegen de opschoonplannen van de gemeente, een interview aan studenten journalistiek van de Universiteit van Amsterdam. Daarin gaf Van der Veen zijn persoonlijke visie op de wallenaanpak van de gemeente:

“Van mij mogen ze alle ramen sluiten. Er is een beeld gecreëerd van de Wallen als een erotisch Walhalla. Hoezo zouden de hoeren bij de Wallen horen? Ik zou niet weten waarom je ramen zou moeten hebben waarachter vrouwen staan te huppelen. (…) Die demonstratie van Platform 1012 was puur kul. De horeca, de coffeeshops, de mensen die geld verdienen op de Wallen, die liepen mee, maar bewoners niet. Ik ben niet bang dat er opeens minder toeristen naar de Wallen zullen komen als er geen hoeren meer zitten. Wat er nu komt, willen we graag kwijt. Wie wil er nou dronken Engelsen? Ja, coffeeshops, slaapzaalexploitanten en verkeerde horeca. Het mikken is nu op een ander soort toeristen, op betere toeristen die van een hapje en een drankje houden en kunst en architectuur kunnen waarderen.”

Aldus Gerrit van der Veen alias Piet Leeghwater, de ridder van Oranje Nassau die zoals hiervoor is aangegeven door de gemeente als Wallen-expert wordt beschouwd.

Tracy Metz
De laatste spreker vóór de pauze was publiciste Tracy Metz. Zij schrijft voor NRC Handelsblad en De Groene over stedelijke problemen en vernieuwingen en is tevens correspondent voor het Amerikaanse tijdschrift ‘Architectural Record’. Haar verhaal was vermoedelijk bedoeld om de ervaringen van een deskundige te presenteren die niet tot de incrowd van het wallengebied behoort. Misschien boeide het daarom wat minder dan dat van de vorige sprekers.

Exit strategie
Het ontwikkelen van een exit-strategie voor Project 1012, zoals Condomerie-eigenaar Theodoor van Boven voorstelde, oogste weliswaar geen applaus maar was het verstandigste wat ik die avond heb gehoord. Na het nuttigen van een jus d’orange en een saucijzenbroodje in de pauze begaf ik me richting EXIT, mijn eigen exit-strategie.

De rondetafelgesprekken die ná de pauze plaatsvonden, waar bewoners, ondernemers en bestuurders samen konden discussiëren over verleden, heden en toekomst van Project 1012, heb ik overgelaten aan de liefhebbers. Het Parool publiceerde de volgende dag een karakteristieke foto van die gesprekken.

2013-12-10 Parool_Praten en mauwen over de Wallen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *


De verificatie periode van reCAPTCHA is verlopen. Laad de pagina opnieuw.