Op 27 maart 2006 zijn de anonieme bedreigde getuigen A, B en C op dezelfde dag maar ‘niet in elkaars aanwezigheid’ gehoord door de rechter-commissaris. Dat beweerde Officier van Justitie Koos Plooij onlangs in een toelichting van het verhoor van deze bijzondere getuigen in het Kolbak-onderzoek. Twee rechercheurs hadden afzonderlijk vervoer geregeld voor de getuigen, waaronder Thomas van der Bijl. Ondanks alle bezwaren van de advocaten van de verdachten, keurde de rechter-commissaris de anonieme status van de getuigen nog dezelfde dag goed. Het Openbaar Ministerie kon tevreden zijn.

Artemis
De dag na zijn getuigenis als ‘anonieme bedreigde getuige B.’ was Thomas al vroeg uit de veren om met zijn Fiat Ducato twee partijen hasj op te halen. Vlak nadat hij het busje voor de loods van zijn bedrijf had geparkeerd, werd Van der Bijl gearresteerd in de Artemis-zaak. Ook op andere plaatsen vonden arrestaties en doorzoekingen plaats. In totaal werd ruim 30.000 kilo hasj in beslag genomen met een straatwaarde van 100 miljoen euro.

Geen contact meer
Fred Teeven verklaarde bij het gerechtshof dat hij geen contact met Van der Bijl heeft gehad nadat deze in verzekering was gesteld. Alleen met zijn advocaat. Een gesprekje met collega-officier Van IJzendoorn was voldoende geweest om de voorlopige hechtenis van Van der Bijl op te heffen. Kort na zijn vrijlating maakte Thomas op 18 april 2006 samen met getuige C afspraken met twee rechercheurs over een nieuw getuigenverhoor bij de rechter-commissaris. Twee dagen later werd Van der Bijl om het leven gebracht in café De Hallen.

Bedreigde getuigen in de media
Nadat het Openbaar Ministerie in februari 2006 drie anonieme bedreigde getuigen had aangekondigd in het strafproces Kolbak, circuleerden in de media al snel namen. Mijn advocaat Jan-Hein Kuijpers speculeerde in het Nederlands Dagblad van 25 april 2006 dat de net vermoordde Van der Bijl wel eens een van de bedreigde getuigen geweest kon zijn. Dit werd hem bij de eerste Pro Forma zitting op 11 mei 2006 zeer kwalijk genomen door de Officieren van Justitie Teeven en Plooij.

De aanklagers beweerden dat de drie bedreigde getuigen ook van toepassing waren in mijn zaak en brachten mij in verband met zeer ernstige delicten. Een ‘bedreigde’ status wordt namelijk niet zomaar verleend. Ingegeven door het standpunt van de Officieren suggereerde Het Parool later dat een van de anonieme bedreigde getuigen mij zou hebben beschuldigd van moord. Dat was een onjuiste en zeer kwalijke suggestie van de Amsterdamse krant, die toch al niet uitblonk in zorgvuldige berichtgeving over het onderzoek.

Verdwenen losgeld
Bij het hof verklaarde Teeven dat als gevolg van de verklaringen van Thomas van der Bijl een nieuw onderzoek was gestart naar het nooit teruggevonden deel van losgeld van de Heineken-ontvoering. Als jonge FIOD-rechercheur maakte Teeven in 1984 deel uit van het onderzoeksteam dat eerder naar het losgeld heeft gezocht. Een deel daarvan was niet teruggevonden en is nog steeds zoek. Teeven is destijds nog bij grenswisselkantoren langs geweest om na te gaan of daar losgeld was omgewisseld, zo verklaarde hij op 23 maart jl.

‘Is die boom met die M dan gevonden?’
In een van zijn laatste verklaringen beweerde Van der Bijl dat hij in een bos in of bij Parijs ‘bij een boom met de letter M’ het restant van het losgeld had opgegraven. Teeven deed voorkomen alsof de zaak nu was opgelost, waarop voorzitter mr. Chorus droog opmerkte: “O ja, is dat zo? Is die boom met de letter M dan gevonden?” Met deze retorische vraag van de voorzitter stond Teeven weer met zijn beide benen op de grond.

‘Je kon er tactisch niks mee’
Bij veel vragen die hem werden gesteld haperde het geheugen van Teeven nogal eens. Dan antwoordde hij: “Dat zou ik moeten nakijken. Ik weet dat niet uit mijn hoofd” of “Dat weet ik echt niet meer. U vraagt mij naar dingen van jaren geleden.” Hij kwam daar gemakkelijk mee weg.

De oud-Officier deed zijn best de verklaringen die Thomas had afgelegd in het Van der Valk hotel langs de A4 te bagatelliseren: “De verklaringen van 26 januari 2005 en 14 maart 2005 waren operationeel niet bruikbaar. Je kon er tactisch niks mee. Daarom is geen nader onderzoek gedaan naar de uitlatingen van Van der Bijl. (…) Ik weet niet meer of ik nog heb meegemaakt dat de verklaringen aan het dossier zijn toegevoegd. Volgens mij was ik toen al weg bij het Landelijk Parket.”

Teeven verklaarde dat hij ervan op de hoogte was dat de gesprekken met Van der Bijl werden opgenomen. Maar wist Van der Bijl dat ook, wilden de advocaten van Holleeder weten. Teeven sloot het niet uit.

Mijn vragen aan Teeven
Pas aan het einde van de zitting van 23 maart 2009, toen meeste journalisten al waren vertrokken, mocht ík zelf vragen stellen aan de getuige Fred Teeven.

V: U heeft eerder vandaag verklaard dat u wist dat uw gesprekken met Van der Bijl werden opgenomen. Wist u dit vooraf of achteraf?
A: Ik weet niet meer wanneer ik hiervan in kennis ben gesteld.

V: Wie nam het initiatief om de gesprekken met Thomas op te nemen?
A: Dat weet ik niet meer. Ik neem aan dat de Nationale Recherche in dit geval het initiatief heeft genomen.

V: Heeft u de opnamen nadien nog beluisterd?
A: Nee.

V: Ik heb diverse verslagen van getuigenverhoren gelezen waar aan het begin keurig staat vermeld dat het verhoor werd opgenomen. Waarom is in het proces-verbaal van bevindingen van de gesprekken met Van der Bijl geen melding gemaakt van de opnamen?
A: Soms worden gesprekken opgenomen en soms niet.

V: Dat is geen antwoord op mijn vraag.
A: Er was geen vast beleid om verhoren wel of niet op te nemen.

De jongste raadsheer mw. mr. Van Woensel die het ook was opgevallen dat Teeven ontwijkende antwoorden gaf, schoot mij te hulp. Ze richtte zich tot de getuige en zei: “Meneer Teeven, wilt u nu alstublieft antwoord geven op de vraag!”

Kennelijk was de raadsheer eveneens nieuwsgierig waarom in het proces-verbaal niets over opnamen is vermeld. Zichtbaar geïrriteerd door de bijval van het hof, beweerde Teeven dat dit gewoon slordigheid was geweest. Natuurlijk had dit in het proces-verbaal vermeld moeten worden.

Ik ging verder met mijn vragenlijstje.

V: Wanneer heeft u voor het eerst kennis genomen van de processen-verbaal van de verhoren van Van der Bijl?
A: Dat weet ik niet meer precies.

V: Aangezien u zelf heeft deelgenomen aan de verhoren neem ik aan dat u nieuwsgierig was naar de schriftelijke uitwerking. Of het overeenstemde met hetgeen is gezegd. Kon u zich volledig conformeren met de inhoud of heeft u onjuistheden bemerkt?
A: In grote lijnen klopte het. Ik heb er geen onjuistheden in kunnen ontdekken.

V: Op het moment dat de verklaringen aan het dossier zijn toegevoegd, werden ze toen ‘operationeel’?
A: Ja, dat klopt.

V: U heeft vandaag gezegd dat u niet meer wist of de processen-verbaal met de verklaringen van Van der Bijl zijn ingebracht toen u nog als zaaks-Officier betrokken was. Ik wil graag uw geheugen even opfrissen. De verklaringen zijn in juli 2006 aan het Kolbak-dossier toegevoegd. Als Officier van Justitie heeft u op 18 juli 2006 tijdens de tweede pro-formazitting de volgende passage voorgedragen. Ik citeer nu letterlijk uit uw eigen toelichting:

‘Over Marcel Kaatee verklaarde hij (Van der Bijl) spontaan dat die -naast anderen- van alle financiële zaken van Holleeder afweet.’ 

Inmiddels zijn de gesprekken met Van der Bijl letterlijk uitgewerkt en blijkt dat hij in werkelijkheid niet eens op mijn naam kon komen. Die wordt hem in de mond gelegd door een verbalisant. Als deze vervolgens zegt: ‘Maar die Marcel die weet wel van de hoed en de rand want die zit natuurlijk euh…’, antwoordt Thomas: ‘Nee, niet van de criminele euh…, dat weet ie niet.’

V: Waarom is deze essentiële toevoeging weggelaten in het proces-verbaal?
A: Geen idee. De gesprekken waren toen nog niet letterlijk uitgewerkt.

V: Maar u heeft er zelf bij gezeten. U had geen interesse in de verklaring van Thomas dat ik niet op de hoogte ben van criminele zaken. In plaats dat u doorvraagt, begint u vragen te stellen over ene Herman Schipper en anderen.